Dereń jadalny (Cornus mas) to krzew lub niewielkie drzewo należące do rodziny dereniowatych (Cornaceae). Pochodzi z południowo-wschodniej Europy i Azji. Jest powszechnie uprawiany w wielu krajach.
Roślina ma pokrój wniesiony i osiąga do 7 m wysokości. Tworzy eliptyczne liście ułożone naprzemianlegle. Najbardziej dekoracyjna jest w okresie wczesnowiosennym, gdy kwitnie, oraz jesiennym – w czasie owocowania.
Dereń jadalny tworzy żółte, baldachowate kwiatostany, które są przysmakiem dla pszczół – to roślina miododajna. Owocami są pestkowce o czerwonym kolorze.
Wymagania i uprawa
Drzewo ma stosunkowo niewielkie wymagania glebowe i świetlne. Dobrze owocuje posadzone na stanowisku słonecznym i osłoniętych, ale z powodzeniem może rosnąć również w półcieniu.
Toleruje większość typów gleb – nawet podłoża ciężkie. Preferuje lekko zasadowy lub obojętny odczyn gleby. To roślina mrozoodporna. Może być atakowany przez mszyce.
Zastosowanie
W ogrodzie dereń nie tylko służy jako roślina jadalna, ale przede wszystkim można z niego tworzyć nieformowane żywopłoty. Czasem spełnia również funkcje wiatrochronów, ale wtedy przy silnych wiatrach gorzej owocuje.
Owoce zawierają węglowodany (fruktozę i sacharozę), kwasy organiczne, sole mineralne i witaminy (głównie witaminę C). Mają cierpki, ale ceniony smak. Można je spożywać na surowo, choć zwykle są wykorzystywane do konfitur, soków i innych przetworów. W przemyśle alkoholowym (i produkcji amatorskiej) z owoców derenia wytwarza się słynną nalewkę – dereniówkę.
W medycynie ludowej zaleca się spożywanie owoców na zaburzenia żołądkowo-jelitowe, a okłady na czoło z wywaru z derenia pomagają przy migrenie.
Polecane odmiany
- ’Macrocarpa’
- ’Jolico’
- ’P5′
- ’Flava’
Tekst: Katarzyna Jeziorska, zdjęcia: Goran Horvat, WikimediaImages/Pixabay, TeunSpaans/CC BY-SA 3.0/Link, Cornus/wlcutler/CC BY 2.0